Stonehenge กับดาราศาสตร์
มีคนกล่าวว่า ดาราศาสตร์นับเป็นวิทยาศาสตร์แขนงแรกๆ ที่ถือกำเนิดขึ้นมาบนโลกนี้ คำกล่าวนี้คงไม่เกินจริงไปเท่าใดนัก เนื่องจากอารยธรรมของมนุษย์ปัจจุบัน ถือกำเนิดขึ้นมาพร้อมๆ กับกสิกรรม และเมื่อมนุษย์สามารถควบคุมปัจจัยการหาอาหารได้แล้ว จึงสามารถที่จะใช้เวลาที่เหลือทั้งหมด ในการคิดค้นและพัฒนาสิ่งอื่นๆ ได้ต่อไป
เทคโนโลยีอย่างหนึ่ง ที่ทำให้สังคมกสิกรรมก้าวหน้าไปได้ ก็คือ "ปฏิทิน" (Calendar) การทราบล่วงหน้าได้ว่าฤดูหนาวกำลังจะสิ้นสุดเมื่อใด และควรจะเริ่มหว่านเมล็ดเมื่อไหร่ เป็นสิ่งที่มีประโยชน์กับสังคมเป็นอย่างมาก และถึงแม้ว่าในปัจจุบัน เราอาจจะรู้สึกว่าปฏิทินเป็นเรื่องธรรมดาที่ทุกคนทราบ แต่เราจะไม่สามารถทราบได้เลยว่าหนึ่งปีมี 365 วันหากเราไม่มีการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ และนี่คือเหตุผลทั้งปวงของการสร้าง Stonehenge ขึ้นมา
ในภาพ เป็นแบบจำลอง Stonehenge จากดินน้ำมัน ที่ผมลองทำขึ้นมาจำลองจากของจริง เพื่อศึกษาและจะดัดแปลงเอาไปเพื่อสร้างที่หอดูดาวภูมิภาคฉะเชิงเทรา Stonehenge จำลองนี้สร้างขึ้นตามมาตราส่วนจริงทุกประการ (กรวยสีม่วงเป็นขนาดเปรียบเทียบของมนุษย์)
ในความเป็นจริงแล้ว สิ่งก่อสร้างที่เป็นหินนั้นเกิดขึ้นหลังจาก Stonehenge หลายศตวรรษ ในยุคแรกๆ นั้น Stonehenge เป็นเพียงวงกลมที่เกิดจากการขุดร่องดิน และมีหินหนึ่งก้อนอยู่ในทางตะวันออกเฉียงเหนือ (ในทิศทางเดียวกับทิศที่หินรูปเกือกม้าหันไป) เรียกว่า Heelstone โดยที่ในทุกๆ วัน Summer Solstice (ครีษมายัน หรือ วันที่กลางวันยาวที่สุด) ผู้สังเกตที่อยู่กึ่งกลางวงกลมนี้จะสังเกตเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นพ้นขอบฟ้าในทิศของ Heelstone พอดี พวก Druid โบราณจึงใช้ตำแหน่งดวงอาทิตย์ขึ้นที่ตำแหน่ง Heelstone เป็นการบอกถึงรอบปี และการมาของฤดูกาล
นอกจากนี้ ตำแหน่งที่ตั้งของ Stonehenge ยังมีความสำคัญตรงที่ว่า ตำแหน่งดวงอาทิตย์ขึ้นเหนือที่สุด จะทำมุมฉากกับตำแหน่งดวงจันทร์ขึ้นใต้ที่สุดพอดี ซึ่งเราจะสามารถสังเกตปรากฏการณ์เช่นนี้ได้เฉพาะที่บริเวณละติจูด 51° จากเส้นศูนย์สูตร
ต่อมาในยุคหลังๆ นั้น จึงได้มีการสร้างโครงสร้างหินขึ้นมาต่อเติมจากวงกลมเดิม เป็น stonehenge ที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน แต่แท้จริงแล้วหน้าที่หลักของ Stonehenge ก็คือการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ และทำปฏิทินนั่นเอง
ซึ่งสิ่งหนึ่งที่ซากปรักหักพังนี้ช่วยย้ำเตือนเราได้ นั่นก็คือ เราจะไม่สามารถมีอารยธรรมที่มีทุกวันนี้ได้เลย หากบรรพบุรุษของเราไม่ได้มีความสนใจที่จะสังเกตสรวงสวรรค์ในยามค่ำคืน
Search